آشنایی با خدمات صندوق ضمانت صادرات

صادرات؛ فرصت یا ریسک؟

صادرات یکی از راه‌ های افزایش پتانسیل فروش است؛ در واقع فروش به مشتریان خارج از مرزهای کشور می‌تواند تحول عظیمی را در کسب ‌وکارها ایجاد نماید. اما همانند هر تغییر اساسی در راه تجارت، صادرات نیز در کنار مزایای بی شمارش، دارای برخی از ریسک های سیاسی و تجاری خواهد بود که همین عوامل موجبات نگرانی صادرکنندگان را فراهم می کند. زیرا در صورت تحقق هر کدام از این ریسک ها ممکن است خسارات مالی زیادی به تاجران وارد شود و حتی گاهی منجر به ورشکستگی کامل آنها نیز خواهد شد. به این ترتیب دولت ها با هدف تشویق تاجران به گسترش فعالیت های صادراتی خود و به منظور کاهش نگرانی آنها در زمینه ریسک های موجود در این مسیر، اقدام به تاسیس برخی از شرکت های بیمه اعتبار صادراتی نموده اند. اغلب این شرکت ها به دولت و حمایت های مالی آن وابسته بوده و به همین دلیل است که می توانند در مقابل اکثر ریسک های تجاری از صادرکنندگان، حمایت هایی را به عمل آورند که معمولاً از سوی دیگر شرکت های بیمه تجاری قابل پوشش نخواهد بود. صندوق ضمانت صادرات ایران پشتوانه صادرکنندگان داخلی در مواجهه با ریسک هاست. بنابراین آشنایی با خدمات صندوق ضمانت صادرات می تواند به صادرکنندگان در جهت تسهیل امور صادراتی کمک شایانی نماید و در نتیجه به آنها برای شراکت در تجارت بین المللی، اطمینان خاطر دهد.

تاسیس صندوق ضمانت صادرات در ایران

صندوق ضمانت صادرات ایران در واقع یکی از شرکت های بیمه اعتبار صادراتی است که در راستای تامین امنیت مالی تاجران ایرانی و همچنین توسعه صادرات غیر نفتی کشور در سال ۱۳۵۲ زیر نظر وزارت صنعت، معدن و تجارت تاسیس گردیده است و تا به امروز نیز با حمایت مرکز توسعه صادرات ایران در حال فعالیت است. البته باید خاطر نشان کرد در اواسط دهه ۷۰ میلادی با افزایش قیمت نفت در جهان، درآمد نفتی ایران نیز بالا رفت و همین امر منجر به کم رنگ شدن فعالیت های این صندوق شد تا حدی که این صندوق تعطیل گردید، اما بعد از ده سال عدم فعالیت، در سال ۱۳۷۳ با دیگر با شروع فعالیت های خود به صادرکنندگانی که موقعیت تجاری آنها در اثر ۸ سال جنگ تحمیلی مختل شده بود کمک کرده و دوباره توانست درآمدهای غیر نفتی کشور را افزایش دهد.

فعالیت ها و خدمات صندوق ضمانت صادرات

پشتیبانی های مالی دولت از صندوق ضمانت صادرات منجر شده تا در کنار پوشش تهدیدهای سیاسی و تجاری صادرات، انواع ضمانت نامه های اعتباری را نیز به جهت تامین منابع مالی مورد نیاز تاجران صادر نماید. همچنین این صندق با فراهم آوردن تسهیلات‌ و سرمایه‌گذاری های لازم برای توسعه صادرات با کمترین هزینه و با استفاده بهینه از منابع موجود، در زمینه افزایش رونق اقتصادی کشور نیز نقش موثری را ایفا می کند.

صندوق ضمانت صادرات با استفاده از تمامی گنجایش قانونی خود و با تأکید بر برنامه‌ های اعتباری میان مدت و بلند مدت در جهت گسترش صادرات کشور گام های با ارزشی را برداشته است. همکاری با سایر اتحادیه‌ ها، تشکل ها، نهاد های صادراتی و صندوق های توسعه صادرات دیگر  نیز به بهبود عملکرد این صندق کمک کرده است. هماهنگی و ارتباط نزدیک صندوق ضمانت صادرات با سازمان توسعه تجارت و سیستم بانکی کشور به توسعه اعطای اعتبارات صادراتی منجر شده است. از سوی دیگر این صندق، با هدف بالا بردن ضریب نفوذ پوشش خود و ارتقاء دانش و اشاعه فرهنگ استفاده از پوشش ‌های اعتبار صادراتی، در سراسر کشور حضور گسترده ای دارد.

برخی از مواردی که صندوق مکلف است در صورت بروز آنها به پرداخت خسارت ناشی از آن اقدام نماید شامل موارد زیر است، البته لازم به ذکر است پرداخت خسارت مشروط بر آن است که  ناشی از عدم تعهد صادرکننده نباشد.

• در صورتی که خریدار از قبول کالا و خدمات صادر شده اجتناب نماید.
• در صورتی که خریدار بهای کالا یا خدمات صادر شده را در سررسید مقرر پرداخت نکند.
• در صورت بروز جنگ و یا حالت جنگ
• در صورتی که روابط تجاری و سیاسی با کشور خریدار تیره شده باشد و در نتیجه صادرکننده نتواند مطالبات خود در سررسید مقرر را دریافت نماید.
• چنانچه سیاستی اعمال شود که منجر به مسدود شدن مطالبات صادرکنندگان شده باشد.
• اگر در کشور خریدار سیاست هایی به منظور محدودیت های وارداتی و ارزی اعمال شده باشد.
• در صورتی که بر اثر ملی شدن یا مصادره اموال از خریدار سلب مالکیت شده باشد به گونه ای که نتواند مطالبات خود را دریافت نماید.
• سایر عوامل دیگر که از حیطه اختیارات صادرکننده و خریدار خارج بوده و به تشخیص هیات مدیره صندوق موجب عدم وصول مطالبات صادرکننده شده است.
• مواردی که به تشخیص هیات وزیران برای توسعه صادرات کشور لازم خواهد بود.

صندوق در مقابل خدماتی که به صادر کنندگان در هنگام مواجهه با هر کدام از موارد فوق ارائه می دهد کارمزد مشخصی را دریافت می نماید که میزان این کارمزد با پیشنهاد مجمع عمومی و تصویب هیات وزیران تعیین خواهد شد. اگر بودجه صندوق برای پرداخت خسارات و تامین ذخایر فنی کافی نباشد ما به التفاوت آن بعد از تصویب هیات وزیران در بودجه سالانه کل کشور به حساب صندوق منظور خواهد شد که میزان و ترتیب محاسبه ذخائر فنی به وسیله مجمع عمومی صندوق تعیین می شود.

همانطور که در ابتدای این مقاله نیز به آن اشاره شد، هدف اصلی از ایجاد صندوق ضمانت صادرات ایران حمایت و پشتیبانی از صادرات غیر نفتی کشور است. به همین منظور و  به جهت پوشـش ریسـک های سیاسی که ممکن است در اثر آنها، سـرمایه صـادر کننـدگان ایرانـی در سـایر کشـورها بـه خطر بیفتد؛ این صندق برای تجار گرامی بیمه نامه سرمایه گذاری صادر می نماید. البته برای صدور انواع ضمانت نامه و بیمه های اعتباری و بانکی ابتدا می بایست میزان اعتبار صادرکنندگان به طور کاملا دقیق اعتبارسنجی شده، سپس این اعتبار نزد بانک های تامین کننده مالی تضمین گردد.

برقراری ارتباط تجاری با خریداران خارجی نیز به بررسی دقیق وضعیت اعتباری آنها نیازمند است که در بعضی مواقع نداشتن اطلاعات کافی مربوطه، انجام این کار را با مشکلاتی روبه رو می سازد. اما صندوق ضمانت صادرات ایران برای رفع این مشکل چند سالی است، با برقراری یک ارتباط سازنده با سایر موسسات اعتبارسنجی خارجی در سطح بین المللی، امکان دسترسی به اطلاعات اعتباری خریداران خارجی را نیز به خوبی فراهم کرده است. به این ترتیب واحد اعتبارسنجی خارجی، با توجه به درخواست صادرکنندگان متقاضی با تجزیه و تحلیل دقیق گزارشات اعتباری واصله، اقدام به تعیین سـقف اعتباری خریداران خارجی می نماید.

در پایان به برخی از شرایط کلی ارائه پوشش های بیمه ای توسط صندوق ضمانت صادرات اشاره خواهیم کرد.

– قابل پوشش بودن کشور خریدار و خود خریدار، بانک خریدار و یا ضامن وی؛ در حال حاضر فهرست کشـورهای قابل پوشـش صندوق و سقف پوشش هر کدام از آنها، به همراه بانک های مـورد تایید صندوق و سقف اعتبار هر بانک در اغلب کشورها مشخص شـده و در سـایت صنـدوق نیز موجود است.

– سقف پوشش خریداران نیز بعد از انجام کلیه مراحل مربوط به اعتبار سـنجی از ایشان، مشخص می شود.