صدور مجوزهای گوناگون و الزامی از سازمانها و نهادهای مربوطه توسط صاحبان کالا و یا نمایندگان قانونی آنها و ارائه این مجوزها به گمرک از عمدهترین مشکلات دپو کالاها در گمرک است که باعث عدم ترخیص کالا و یا کندی پروسه میگردد. هدف از صدور بیشتر مجوزهای کنترل و بازرسی کالا است تا کالای غیراستاندارد ازهرجهت اعم از ایمنی، فرهنگی، بهداشتی، زیستمحیطی و غیره داخل کشور نشود.
لازم به ذکر است ترخیص کالاهای نیازمند مجوز فقط با ارائه مجوزهای لازم به گمرک میسر است و در غیر این صورت کالا در انبار گمرک باقیمانده و تمامی خسارات و مشکلات بعدی متوجه صاحب کالا خواهد بود.
درگذشته صاحبان کالا و یا نمایندگان قانونی آنها جهت صدور مجوزهای ترخیص کالا باید شخصاً به ادارات و سازمانهای مربوطه مراجعه کرده و اقدام به دریافت مجوز مینمودند.
این کار علاوه بر افزایش پروسه ترخیص کالا، احتمال فساد و صدور مجوزهای غیرقانونی را نیز بیشتر میکرد.
اما پس از راهاندازی سامانه الکترونیکی پنجره واحد تجارت فرامرزی در گمرک، صاحبان کالا امکان دریافت مجوزهای واردات کالا را به صورت آنلاین و غیرحضوری پیدا کردند. چراکه از ویژگیهای بارز این سامانه اتصال به سیستمهای الکترونیکی سازمانها و نهادهای مرتبط با گمرک بوده و همین امر زمان دریافت مجوزها را به میزان قابلملاحظهای کاهش داده است.
بر اساس اطلاعیه مرکز واردات و امور مناطق آزاد و ویژه گمرک ایران، ۳۷ نوع مجوز وجود دارد. بنابراین صاحبان کالا باید مطابق با این فهرست و ردیف کالاهای مربوط به خود، مجوزهای لازم را از نهادهای ذیربط دریافت نموده و به گمرک ارائه دهند تا کالای وارداتی موردنظر از گمرک ترخیص گردد.
با توجه به اینکه الکترونیکی شدن فرآیندهای گمرک، ارتباط این نهاد را با ۲۲ سازمان مربوطه دیگرامکانپذیر ساخته است، بنابراین هیچ کالایی بدون اخذ مجوز نمیتواند از گمرک ترخیص گردد. به عبارتی دیگر بر اساس قانون ابتدا باید مجوزهای لازم دریافت و سپس کالا به گمرک اظهار گردد و در غیر این صورت امکان ادامه انجام تشریفات قانونی ترخیص کالا در سامانه جامع گمرک وجود نخواهد داشت.
۱. مجوز استاندارد
۲. مجوز بهداشت
۳. مجوز قرنطینه دامی
۴. مجوز دامپزشکی
۵. مجوز جهاد کشاورزی
۶. مجوز محیطزیست
۷. مجوز قرنطینه نباتی
۸. مجوز انرژی اتمی
۹. مجوز محیطزیست (در صورت شمول کنوانسیون بازل)
۱۰. مجوز مخرب اوزون
۱۱. مجوز وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح (در صورت قابلیت انفجار)
۱۲. مجوز نفت
۱۳. مجوز وزارت امور خارجه (سلاحهای شیمیایی)
۱۴. مجوز تجهیزات پزشکی
۱۵. ممنوع
۱۶. ورود محصولات مشمول این فصل از حیوانات حرامگوشت و یا از حیوانات حلالگوشت به طریق ذبح غیر اسلامی ممنوع است.
۱۷. مجوز بانک مرکزی
۱۸. مجوز فرهنگ و ارشاد اسلامی
۱۹. مجوز کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
۲۰ مجوز نظارت بر دخانیات
۲۱. مجوز ارتباطات و فناوری اطلاعات
۲۲. مجوز میراث فرهنگی
۲۳. مجوز امور اقتصادی و دارایی
۲۴. وزارت صنعت، معدن و تجارت
۲۵. ورود ماهی غیر زینتی برای اصلاح نژاد و تکثیر و پرورش با موافقت وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی است.
۲۶. ورود بذر و نباتات که در اسناد صدور کشور مبدأ مشخصات دست ورزی شده محسوب میشوند یعنی با تغییرات ژنتیکی تولید شدهاند از لحاظ بررسی خطرات زیستمحیطی به تائید سازمان حفاظت محیطزیست است.
۲۷. ورود محصولات غیرشرعی مشمول این فصل (بهاستثنای ردیف ۲۲۰۱، ۲۲۰۲، ۲۲۰۹) ممنوع است.
۲۸. ورود فرآوردهای مشمول این فصل از خون و حیوانات حرامگوشت ممنوع است.
۲۹. ورود پوست و چرم و پشم و مو از حیوانات حرامگوشت و همچنین از حیوانات حلالگوشت ذبح شده به طریق غیر اسلامی ممنوع است.
۳۰. ورود انواع کاغذ این فصول دارای علامت رسمی دولتی به صورت واتر مارک موکول به موافقت وزارت امور اقتصادی و دارایی است.
۳۱. ورود لباس و سایر اشیاء مستعمل این فصول ممنوع و موکول به ارائه قبلی گواهی بهداشت از وزارت بهداشت و آموزش پزشکی است.
۳۲. ورود کالاهای سرما ساز و کمپرسورهای سرما ساز دارای کلرو فلور و کربن CFC۱۱ و CFC۱۲ ممنوع است.
۳۳. ورود اقلام نظامی و انتظامی این فصل موکول به موافقت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است.
۳۴. ورود پرندههای بدون سرنشین مشمول این فصل(۸۸) منوط به موافقت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است.
۳۵. مجوز سازمان هواپیمایی کشوری
۳۶. ورود فیلمهای سینمایی موکول به موافقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
۳۷. ورود خودرو، کامیون، موتورسیکلت، ماشینآلات راهسازی مشمول قانون خودرو موکول به ابلاغ ضوابط فنی به گمرکات اختصاصی ترخیص خودرو، توسط این مرکز است.
در میان لیست ۳۷ گانهایی که در بالا ذکر شد، ۷ مجوز زیر متداولتر هستند که در انتهای این مطلب به بررسی اجمالی آنها میپردازیم.
۱. مجوز استاندارد اجباری
۲. مجوز وزارت راه یا مجوز حمل کالا
۳. مجوز قرنطینه
۴. مجوز بهداشت یا گواهی بهداشت
۵. مجوز ارشاد
۶. مجوز کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان
۷. مجوز سازمان اتمی
این مجوز مهمترین و متداولترین مجوزی است که در پروسه ترخیص کالا لازم میشود. جهت اخذ مجوز استاندارد باید کالا توسط آزمایشگاههای مورد تائید سازمان استاندارد بررسی گردد.
البته دریافت مجوز استاندارد برای کالاهای کمتر از ۵ عدد و با ارزش کمتر از ۳۰۰۰ دلار و نیز کالاهای ورود موقت لازم نیست. ولی چنانچه واردات کالا بدین شکل ادامه یابد، از ورود آنها جلوگیری میگردد.
همچنین صادرکنندگان و تولیدکنندگان دارای پروانه استاندارد جهت صادر نمودن محصولات خود نیازی به دریافت مجوز استاندارد ندارند.
این مجوز که با نام مجوز ده درصد عوارض حمل در بین بازرگانان معروف است، برای کالاهایی که توسط ناوگان غیر ایرانی به کشور وارد شدهاند، صادر میگردد.
همچنین در برخی موارد اندک کالاهایی که توسط ناوگان ایرانی حمل میشوند نیز گمرک درخواست میکند. این امر بدین جهت است که در دوران تحریم پرچم و مالکیت خود را تغییر داده و با هویت غیر ایرانی کار کردهاند.
قرنطینه نباتی و قرنطینه حیوانی دو نوع از این مجوز هستند که در بخش مرزی و داخلی گروهبندی میشوند.
همچنین این مجوز جهت واردات و صادرات کالاهای نباتی به دو صورت ترخیص کالاهای نباتی با ریسک متوسط و ترخیص کالاهای نباتی با ریسک کم به کار میرود.
این مجوز به منظور واردات و ترخیص محصولات آرایشی و بهداشتی و نیز مواد غذایی استفاده میگردد. بنابراین بازرگانان این عرصه باید اسناد آنالیز شامل ویژگیهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی کالای موردنظر را به همراه پورفرما تحویل دهند. در صورت لزوم ارائه نمونه کالا نیز مورد نیاز است.
به منظور واردات ماشینآلات چاپ اخذ مجوز ارشاد از این وزارتخانه لازم و ضروری است. همچنین جهت ورود محصولات چاپی بازرگانان باید درخواست و نمونهای از آن کالا را به وزارتخانه ارائه نماید.
در صورتی که تاجران قصد واردان اسباببازی به کشور را داشته باشند، باید این مجوز را از دبیرخانه شورای نظارت بر اسباببازی اخذ نمایند.
بهمنظور واردات و ترخیص محصولاتی نظیر رادیو داروها، ترخیص قراضه و ضایعات چدن، فولاد، ترخیص شمشهای ضایعاتی، ترخیص قراضههای فلزات مس، نیکل، آلومینیوم، سرب، روی، قلع، ترخیص ماشینهای مجهز به لیزر ،ترخیص دستگاههای گیرنده و فرستنده تلفن همراه، ترخیص بیسیمها، ترخیص لامپهای ماوراءبنفش، ترخیص دستگاه لیزرهای پزشکی یا دندانپزشکی، ترخیص دستگاههای رادیوگرافی ،ترخیص دستگاههای ایکس ری اخذ این مجوز الزامی است.
همچنین در صورت مضر بودن کالاها، دریافت مجوز ورود و ترانزیت نیز لازم میشود.
همچنین ترخیص و واردات کالاهای سولاریوم، حمام آفتاب، تخت آفتابی و امثال این به کشور ممنوع است.